از کامپیوتر و ویندوز بیشتر بدانید ( آموزش )

اين صفحه براي کساني نوشته مي شود که قصد دارند از کامپيوتر و ويندوز بيشتر بداند و با دستورات جالب و پنهان ويندوز آشنا شوند و در برنامه هايي مانند ويندوز تغييرات ظاهري ايجاد کنند طوري که در نظر ديگران جالب باشد، ديگران را سر کار بگذارند و راههاي ديگري براي انجام کارها ببينند. ما در تمام نوشته هاي آتي اين ستون فرض را بر اين مي گذاريم که شما Microsoft Windows XP داريد. در ويندوز XP، يکي از بهترين ابزارهايي که در دست شماست، همان صفحه سیاه Command prompt است. در ويندوز XP دو نوع DOS وجود دارد. يکي cmd.exe و ديگري command.com که cmd.exe براي کارهاي ما مناسبتر است و کليک روي دگمه Start و انتخاب All programs و انتخاب Accessories و سپس کليک روي Command prompt نيز همين را باز خواهد کرد. (راه مناسبتر: دگمه ويندوز  را به همراه حرف R فشار دهيد، تايپ کنيد cmd و Enter  را فشار دهيد).

تغيير رنگ صفحه سیاه dos

کافي است روي آيکوني که بالا سمت چپ خط عنوان صفحه Command prompt وجود دارد کليک کنيد و روي Properties کليک کنيد. حالا از انتخابهاي بالاي پنجره باز شده روي Colors کليک کنيد و رنگهاي مورد نظر خود را انتخاب کنيد. نتيجه را در همان پايين به صورت preview مشاهده خواهيد کرد. راه حل ديگر استفاده از دستور color است. اين دستور دو پارامتر خود را که به ترتيب نشان دهنده رنگ زمينه و نوشته هستند به طور به هم چسبيده دريافت مي کند. براي مشاهده کد رنگها از دستور ?/color استفاده کنيد. به عنوان مثال دستور color fc رنگ زمينه را سفيد و رنگ نوشته را قرمز خواهد کرد.

گذاشتن اسم  براي صفحه

با استفاده از دستور title مي توانيد نام يا نوشته مورد نظر خود را در نوار عنوان (title bar) بالاي صفحه command prompt نمايش دهيد. استفاده از اين دستور بخصوص در Batch file نويسي توصيه مي شود. کافي است که عنوان مورد نظر خود را بعد از دستور title وارد کنيد. مثلا: Title In the name of God  تغيير قالب Prompt: دستور Prompt که از قديميترين دستورات DOS است هنوز هم فعال است و با زدن آن مي توانيد به راحتي به قالب مورد نظر دست پيدا کنيد. به عنوان مثال دستورات زير را امتحان کنيد (براي بازگشت به حالت عادي کافي است تايپ کنيد prompt و Enter کنيد.): Prompt $t :فقط ساعت فعلي را به جاي اسم و مسير فايل نمايش خواهد داد Prompt I Hacked your $V $_On $D @ $T$_$P$G Prompt Hacked by me @ $T $G Prompt /? :براي مشاهده راهنماي اين دستور · استفاده از دستور ShutDown: با اين دستور مي توانيد هر کار مربوط به Shut down از Log off user گرفته تا تنظيم ساعت براي خاموش شدن کامپيوتر، خاموش کردن کامپيوتر فرد ديگري و … را انجام دهيد. براي استفاده از اين دستور اسم کامپيوتر را بايد بدانيد. اگر قصد خاموش يا ريست کردن کامپيوتري که پاي آن نشسته ايد را داريد ولي اسم آنرا نمي دانيد، به سادگي به System در کنترل پنل برويد (قابل باز شدن از طريق کليک راست روي My computer و انتخاب Properties و يا باز کردن Control Panel و اجراي System) حالا اسم کامپيوتر را مقابل نوشته Full computer name مي بينيد. براي تغيير نام کامپيوتر هم مي توانيد روي دگمه Change در همان پنجره کليک کنيد. حالا که اسم کامپيوتر را مي دانيد، از اين دستور به اين شکل بامزه استفاده کنيد: shutdown -r -m esme-computer -t 300 توجه کنيد که به جاي esme-computer بايد همان اسم کامپيوتر را قرار داد و دو علامت بايد باقي بمانند. “r” به معني restart است. مي توانستيد از “l” و “s” به ترتيب مخفف Logoff و Shutdown به جاي “r” استفاده کنيد. عدد ۳۰۰ بعد از t به اين معناست که عمل restart بعد از ۳۰۰ ثانيه انجام شود. اضافه کردن c به دستور بالا به شما اجازه مي دهد نوشته دلخواه خود را نيز روي صفحه به نمايش بگذاريد: shutdown -r -m hafoo -t 300 -c “Khodahafezetoon!!” با زدن دستور زير مي توان عمل دستور shutdown را تا قبل از سپري شدن زمان t لغو کرد: shutdown -a و در نهايت مي توان با دادن دستور زير صفحه گرافيکي مخصوصي را باز کرد که همين گزينه ها را دارد: shutdown -i اضافه کردن منفي f قبل از منفي m اين حسن را دارد که به برنامه هاي در حال اجرا دستور مي دهد بدون دادن پنجره هشدار خود را ببندند. همه دستورات بجز حالت logoff اگر قسمت منفي m و اسم کامپيوتر حذف شود کامپيوتري که پاي آن نشسته ايد را در نظر مي گيرند و کار را انجام مي دهند.  استفاده از SFC: برنامه SFC که نام آن مخفف System File checker مي تواند فايلهاي حفاظت شده ويندوز شما را چک کند و از سلامت و حضور آنها مطمئن شود. ساده ترين راه استفاده از آن تايپ کردن sfc /scannow در خط فرمان است. اين برنامه مي تواند فايلهاي خراب يا مفقود شده را از روي سي دي ويندوز شما به سيستم بازگرداند. (اگر اشتباهي فايلي را پاک کرديد يا صدمه اي به سيستم زديد، در ويندوز XP ما System Restore را به جاي اين برنامه به شما پيشنهاد مي کنيم که در Start -> All programs -> Accessories -> System tools قرار دارد. اين برنامه سيستم شما را به تاريخي که مي دهيد باز مي گرداند.)  مشاهده مشخصات سيستم با استفاده از Systeminfo: با اين دستور اطلاعات جالبي از قبيل اينکه اين کامپيوتر چه مدت است که روشن بوده است (System Up Time)، مقدار حافظه فيزيکي و مجازي خالي، تاريخ و ساعتي که ويندوز روي اين سيستم نصب شده است، تعداد CPUها و سرعت آنها، اسم کامپيوتر، تنظيمات Time Zone و زبانها، به روزرسانيهاي انجام شده به روي سيستم و اينکه متعلق به کدام Service Pack ويندوز بوده اند و اطلاعات کاربردي ديگري را مي توان به دست آورد. اين دستور با سوئيچ s/ مي تواند براي گرفتن همين اطلاعات از يک کامپيوتر ديگر نيز به کار رود! براي اطلاعات بيشتر مي توانيد مطابق معمول برنامه هاي خط فرماني از سوئيچ ?/ استفاده کنيد. مخصوص مديران سيستم و حرفه اي ترها:  دستورات Tasklist و Taskkill ، دستور FSUtil، دستورات SC، WMIC،SchTasks و AT را ببينيد. برخي از قسمتهاي اين نوشته ها ممکن است از سرويسهايي استفاده کنند که آنها را نصب نکرده باشيد. بهتر است از Control panel->add/remove programs->add/remove windows components همه چيز را علامت بزنيد. (بخصوص سرويس Fax ويندوز XP احتمالاً برايتان جالب خواهد بود که با کيفيتي خوب Fax ارسال يا دريافت مي کند و براي اين کار تنها کافي است که آن را نصب کنيد و سپس با استفاده از گزينه Print موجود در برنامه ها خواهيد ديد که پرينتري به اسم fax داريد و با انتخاب آن و پرينت گرفتن به روي آن شماره فکس از شما پرسيده و فکس ارسال مي شود.) در ويندوز XP کنسولهاي متعددي براي تنظيمات وجود دارند. براي اينکه شما را کاملاً با اصول اين موضوع آشنا کنيم و خودتان بتوانيأ همه آنها را بيابيد، قصد داريم از روشي غير از روش ميانبر آنها را اجرا کنيم، اما بدانيد که صرف زدن اسم اين فايلها که پسوند msc دارند در قسمت Run (قابل دسترسي با فشردن همزمان کليدهاي ويندوز و R، يا از داخل منوي Start) براي اجراي آنها کافي است. ابتدا mmc را اجرا کنيد. براي اين کار کافي است در صفحه cmd تايپ کنيد mmc و Enter کنيد يا همين کار را داخل جعبه متن Run انجام دهيد. حال از منوي File انتخاب کنيد: Open. حال بايأ به آدرس مناسب که فايلهاي داراي پسوند msc در آنجا منتظر ما هستند برويم. فايلهاي مناسب اين برنامه در داخل پوشه system32 داخل پوشه windows پيدا مي شوند که معمولاً چنين آدرسي دارد: c:windowssystem32 حال علاوه بر پوشه ها، تعدادي فايل خواهيد ديد. از اسم و آيکون برخي از آنها طرز کار آنها را مي توانيد حدس بزنيد و از اين ميان حتماً با dfrg.msc آشنا هستيد که وظيفه آن Defrag کردن هاردديسک شما است (آن را Open کنيد و ببينيد) و نيز Device manager را مي توانيد با devmgmt.msc باز کنيد. ما تمرکز خود را روي دو فايل از اين فايلها يعني gpedit.msc و compmgmt.msc قرار مي دهيم که شامل اکثر فايلهاي ديگر هم مي باشد ولي ديدن قسمت System Monitor از perfmon.msc را به شما توصيه اکيد مي کنيم. فراموش نکنيد که بايد همه اين کارها را انجام دهيأ تا متوجه شويد و من به عمد هرگز در اين قسمتها عکسي قرار نخواهم داد تا شما را وادار به تجربه آنها کنم. از آنجايي که mmc بيش از حد نياز يک کاربر معمولي قدرت دارد و با آن مي توان در فايلها تغييراتي ايجاد کرد، حال آن را ببنديد. بررسي خود را با Computer management آغاز مي کنيم و سپس انشاالله در قسمت آينده به Group Policy مي پردازيم. ما در اينجا توضيحاتي خلاصه مي دهيم، هميشه مي توانيد با کليک روي “؟” بالا سمت چپ صفحات و سپس کليک روي عناوين توضيحي در مورد هر عنوان بگيريد. Computer management را با تايپ کردن compmgmt.msc در جعبه متن Run و فشردن Enter اجرا کنيد. اين برنامه را مي توانيد از Adminestrative tools موجود در منوي Start (و شايد در All programs) پيدا کنيد. اگر Adminestrative tools را نداريد، روي لبه بالاي منوي Start کليک راست کنيد، انتخاب کنيد Properties و سپس به ترتيب Custumize و Advanced را پيدا کنيد و از پايين قسمت Start menu items، نمايش آنرا فعال فرماييد. حال که Computer management را اجرا کرده ايد، کمي درباره آن براي شما توضيح خواهيم داد:  قسمت System tools: o قسمت Event viewer: اطلاعات جالب و در عين حال کاملي از پيامهاي مختلفي که شما از سيستم خود گرفته ايد، از Crash گرفته تا اتصال به يا disconnect شدن اينترنت و مطلع شدن از کارهايي که ويندوز انجام داده يا قصد انجام آنها را داشته است از ضبط کردن registry به نيت Backup تا تلاش براي به روز کردن ساعت کامپيوتر شما از روي سايتهاي ساعت روي اينترنت. قصد نداريم در مورد آن اينجا توضيحي بدهيم، با Double click مي توانيد اطلاعات بيشتري در مورد پيام بگيريد. استفاده اصلي آن هنگامي است که به سراغ رايانه اي مي رويم براي تعمير نرم افزاري آن و قصد داريم مثلاً ببينيم از ديروز که اين سيستم خراب شده بوده است چه برنامه هايي از آن Crash مي کرده اند و يا بخواهيم ببينيم ساير کاربران کامپيوتر ما چه مدت به اينترنت متصل بوده اند و … o قسمت Shared folders: اين قسمت بستگي به ساختار سيستم شما دارد و دستکاري آن را زياد توصيه نمي کنيم. با فرض اينکه از NTFS استفاده مي کنيد (اگر نمي کنيد، اشتباه مي کنيد! با استفاده از دستور Convert به NTFS بپيونديد) پيشنهاد مي کنيم تعداد کاربران همزمان مجاز را بر حسب نياز از Maximum allowed به ۱ يا ۲ کاهش دهيد. o قسمت Local users and groups: در اين قسمت کاربران و گروههاي تعريف شده روي رايآنه خود را خواهيد ديد. اگر شما هم مثل خيلي از دوستان اهل ويندوز ۲۰۰۰ که به سراغ XP آمده اند جاي خالي امکان تعريف کاربر از انوع Power users، Backup operators و مانند آنها را حس کرده باشيد و تعجب کرده باشيد که چرا ويندوز XP در ظاهر اين امکانات را ندارد، از اينجا مي توانيد اين امکانات را مورد استفاده قرار دهيد. توضيح بسيار خلاصه برخي از امکانات اينجا:  در قسمت users، با double click روي اسم يک کاربر و آوردن قسمت General مي توانيد اسم و مشخصات کاربر را تغيير دهيد. مربعهايي که در قسمت General مي بينيد امکانات خوبي به شما مي دهد که معناي آنها با دانستن مقدمات زبان انگليسي کاملاً مشخص مي شود.  در قسمت users، با double click روي اسم يک کاربر و آوردن قسمت Member of مي توانيد با Add او را به عضويـت گروه ديگري درآوريد و يا با Remove او را از گروهي خارج کنيد. هر گروهي به وي امکانات خاصي مي دهد و گروه Administrators تمامي حقوق را به وي مي دهد که دادن آن به کسي بجز خودتان توصيه نمي شود. براي افزودن گروه، پس از کليک روي Add، روي Advanced کليک فرماييد و سپس با کليک روي Find now خواهيد ديد که ليست تمام گروههاي موجود روي سيستم را براي شما به نمايش در مي آورد و به شما اجازه مي دهد بدون حفظ بودن دقيق آن اسامي به هدف خود برسيد. توضيح گروهها را در قسمت Groups جلوي اسم گروهها يآ با Double click روي آنها مي توانيد ببينيد. راه ديگر اين کار استفاده از Add در منويي است که با Double click روي اسم يک گروه ظاهر مي شود. در اين حالت هم با کليک روي Find now خواهيد ديد که ليست تمام کاربران تعريف شده روي سيستم را براي شما به نمايش در مي آورد و به شما اجازه مي دهد بدون حفظ بودن دقيق آن اسامي به هدف خود برسيد.  دوستان علاقمند به شبکه از ديدن قسمت Profile که با double click روي اسم يک کاربر در قسمت users ظاهر مي شود هم لذت خواهند برد و سايرين هم ممکن است از گذاشتن يک script براي ديگران لذت ببرند 😉 o قسمت Device manager: همان Device Manager موجود در قسمت System از Control Panel است.  قسمت Storage: o قسمت Disk defragmenter نيازي به توضيح ندارد، پيشنهاد مي شود هر از چند گاهي از آن استفاده نماييد. o قسمت Disk management: يکي از مهمترين قسمتها و بهترين راه براي Partition بندي، تغيير Partitionها، رفع مشکلات پديد آمده در Partition بندي و موارد مشابه است. اگرچه Diskpart قابل اجرا از درون cmd يا run بسيآر قدرتمند است، اما استفاده از آن دشوار است و استفاده از Fdisk هم به هيچ عنوان پيشنهاد نمي شود (هرچند که متاسفانه در اکثر آموزشگاهها به دليل ناآگاهي اساتيد کماکان Fdisk به عنوان تنها روش آموزش داده مي شود). اما نحوه استفاده از اين قسمت را به دليل کمي خطرناک بودن آن چندان توضيح نخواهيم داد و از کاربراني که تا اين لحظه نحوه کار با Fdisk يا Partition magic يا هيچ برنامه Partition بندي ديگري را نمي دانند، پيشنهاد مي شود در حضور استاد کار با آن را فرا بگيرند يا آن را روي يک Hard خالي اجرا کنند که اطلاعاتي را از دست ندهند. به جاي آموزش اين قسمت، به اين نکته اکتفا مي کنيم که از شما بخواهيم روي همه چيز از شکلها گرفته تا نوشته ها کليک راست Mouse کنيد تا به خوبي تمام امکانات را ببينيد. اگر فضاي خالي يا جاي خالي يک Partiton حذف شده روي هاردديسک شما موجود باشد نيز با يک کليک راست روي آن مي توانيد آن را به يک drive تبديل کنيد. o قسمت Libraries: با کليک راست روي اسم درايوها و انتخاب Properties مي توانيد تنظيماتي انجام دهيد که از مهمترين آنها مي توان به قسمت Security اشاره کرد که در آن مي توانيد حق استفاده، کنترل يا تغيير حقها را به کاربران بدهيد يا از آنها بگيريد.  قسمت Services and applications: o قسمت Services: انواع سرويسها اعم از سرويسهاي فعال و غير فعال که به شما امکان فعال يا غير فعال کردن آنها، مشاهده سرويسهاي پيشنياز (سرويسهايي که بايد موجود و فعال باشند تا اين سرويس بتواند فعال شود)، مشاهده اطلاعاتي در مورد آن سرويس و امکانات ديگري مي دهد. o قسمت Indexing service: اگر اين سرويس روي فايلهاي شما اعم از Local يا فايلهاي مربوط به رايانه شما به عنوان يک web host نصب شده باشد مي توانيد از اينجا براي جستجو در آن يا مشاهده وضعيت آن استفاده کنيد. قسمت Internet information services: اطلاعات مربوط به سايت، ايميل، FTP و هر آنچه به اين سرويس مربوط از تنظيمات آن گرفته تا وضعيـت فعلي آن است